فصل پنجم آموزش پایتون مقدماتی - عملگرهای پایه (انتشار: 1402/07/30)

عملگرها، ساختارهایی‌‌هستند که می‌‌توانند ارزش عملوند را دستکاری کنند. عبارت 9=4+5 را در نظر بگیرید. 4 و 5 به عنوان عملوند و + عملگر این عملوندها خواهندبود.

5-1- انواع عملگرها

زبان پایتون از هفت نوع عملگر به نام‌‌های ریاضی، مقایسه‌‌ای، انتسابی، منطقی، بیتی، عضویت و هویت پشتیبانی می‌‌کند. در ادامه به توضیح هرکدام خواهیم‌‌پرداخت.

5-1-1- عملگرهای ریاضی

فرض‌‌کنید، متغیرهای a و b به ترتیب، مقادیرشان 10 و 20 است، نتایج عملگرهای مختلف روی آن‌‌ها، به صورت شکل (5-1) خواهدبود.

5-1-2- عملگرهای مقایسه‌‌ای (رابطه‌‌ای)

این عملگرها، مقادیر دو طرف را باهم مقایسه‌‌کرده و ارتباط آن‌‌ها را تعیین می‌‌کنند. به همین دلیل، آن‌‌ها را عملگرهای ارتباطی نیز می‌‌نامند. نتیجه‌‌ی این عملگرها، همیشه دو مقدار درست (True) ویا نادرست (False) خواهد‌‌بود. با فرض a=10 و b=20، شکل (5-2) را خواهیم‌‌داشت. در این مثال‌‌ها، نتایج را بعد از علامت دونقطه نشان می‌‌دهیم.

5-1-3- عملگرهای انتساب

همان گونه که از معنی کلمه انتساب می‌‌توان فهمید، این عملگرها مقادیر ویا عملوند سمت راست را به متغیرها ویا عملوندهای چپ نسبت می‌‌دهد. توضیحات بیشتر را در شکل (5-3) می‌‌بینید.

5-1-4- عملگرهای بیتی

این عملگرها، بر روی بیت به بیت مقادیر، اعمال می‌‌شوند. بنابراین قبل از استفاده، بایستی عملوندهای آن‌‌ها به شکل دودویی یا همان باینری[1] دربیایند. اگر a=60 و b=13 باشد، مقادیر باینری آن‌‌ها به صورت a = 0011 1100 و b = 000 1101 خوهدبود. در شکل (5-4) لیستی از عملگرهای باینری پایتون را مشاهده می‌‌کنید. منظور از سطر دوم مثال‌‌ها، جواب باینری آن‌‌هاست.

5-1-5- عملگرهای منطقی

پایتون از عملگرهای منطقی که در شکل (5-5) لیست شده‌‌اند، پشتیبانی می‌‌کند. در این شکل، فرض ما بر این است که متغیر a دارای مقدار 10 و متغیر b برابر 20 باشد. لازم به ذکر است که در این عملگرها، مقدار صفر، نقش False و مقادیر بالای صفر نقش True را دارند.

5-1-6- عملگرهای عضویت

اگر بخواهیم برررسی‌‌کنیم که مقدار مدنظر ما درون یک رشته، لیست ویا تاپل وجود دارد یا نه، می‌‌توان از این عملگرها استفاده‌‌کرد. با فرض list=[1,2,3,4,5]، a=2 و b=6، مثال‌‌هایی در شکل (5-6) نمایش داده‌‌شده‌‌اند.

5-1-7- عملگرهای هویتی

این عملگر پایتون، مکان‌‌های حافظه‌‌ی دو شی را باهم مقایسه می‌‌کند. همان طوری که در مثال‌‌های شکل (5-7) مشاهده می‌‌کنید، اگر متغیرهای دو طرف عملگر is به یک شی اشاره داشته‌‌باشند، مقدار درست و در غیر این صورت، مقدار نادرست برگردانده می‌‌شود. عملگر is not نیز عکس is عمل می‌‌کند. در این مثال‌‌ها، فرض‌‌شده که a=10، b=10 و c=20 است. از id نیز برای گرفتن محل‌‌متغیر در حافظه می‌‌توان استفاده‌‌کرد.

5-2- اولویت عملگرها

آخرین بحث این فصل، در مورد اولویت عملگرها خواهدبود. با وجود این که همیشه می‌‌توان با استفاده از علامت‌‌های پارانتز، بخش‌‌های مختلف یک مسئله را از هم جدا کرد، هر از گاهی می‌‌خواهیم بدون شلوغ‌‌کاری و استفاده از پارانتز، مسئله خودمان را فرموله کنیم. در این صورت نیاز به دانستن اولویت بین تمامی عملگرهای پایتون داریم. لیستی از این اولویت‌‌ها به صورت نزولی در شکل (5-8) قابل مشاهده است. لازم به ذکر است که عملگرهای هم سطح (یک‌‌ردیف)، همیشه از چپ به راست، اولویت‌‌بندی می‌‌شوند.

در پست بعدی به تصمیم‌‌گیری و عبارات شرطی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشین

داریوش مهدی پور یقینی